ارزیابی و طراحی پدافند غیرعامل در محیط های شهری؛ مطالعه ی موردی: مسیرهای هشت گانه راهپیمایی شهر اصفهان

امروزه برنامه ریزی و مدیریت بحرانهای انسانی بر اساس رویکرد پدافند غیرعامل از مهمترین مسائل قابل بحث در شهرها و کلانشهرها می باشد. بالا بودن تعداد جمعیت در شهرها و گردهمایی آنها در روزهای خاصی از سال باعث می شود تا احتمال وقوع بحرانهای انسانی از قبیل انفجار بمب در مسیرهای راهپیمایی، سرقت مسلحانه، شورشهای شهری و حمله به ارگانها و سازمانهای مهم افزایش یابد. لذا وقوع این بحرانهای انسانی متعدد در شهرها و کلانشهرهای مختلف دنیا و نیاز به برنامه ریزی و مدیریت آنها سبب شده است تا مدیران و برنامه ریزان شهری نیاز به تحقیق و پژوهش بیشتر در این زمینه را به خوبی احساس نمایند. اساساً وقوع بحرانهای انسانی از قبیل شورشها و آشوبهای شهری در شهرها و کلانشهرها و حوادث ثانویه ناشی از آنها(خسارت به اموال عمومی، وندالیسم و سرقت) در برهه ای از زمان باعث عدم امنیت در شهرها شده و مدیریت آن راهکارهایی اساسی را طلب کرده است. شهر اصفهان نیز از مهمترین شهرهای ایران است که هر ساله در روزهای خاصی از سال(روز قدس، بیست و دوم بهمن و ...) در مسیرهای هشت گانه راهپیمایی خود شاهد تجمع عظیمی از جمعیت می باشد. بروز هر گونه حادثه ی ناگهانی در این مسیرها می تواند خسارات و تلفات مالی و جانی زیادی به همراه داشته باشد. به نظر می رسد که مسیرهای هشت گانه راهپیمایی در شهر اصفهان به منظور کاهش آسیب پذیری با رویکرد پدافند غیرعامل نیاز به تجدید نظر دارد. داده های این تحقیق از منابع کتابخانه ای، مطالعات میدانی و ترجمه مقالات و کتب خارجی جمع آوری شده است. هدف از انجام این پژوهش بررسی میزان آسیب پذیری مسیرهای راهپیمایی شهر اصفهان به هنگام وقوع بحران و ارائه راهکارهای مناسب برای کاهش اثرات منفی ناشی از بحران در آنها می باشد. محاسبات پژوهشگران و بررسی ابعاد مختلف بحران و حادثه در مسیرهای راهپیمایی و توزیع فضایی و تعداد کاربریها در نقشه های ترسیم شده با استفاده از نرم افزار gis در اصفهان نشان می دهد که مسیر هشت دارای آسیب پذیری بسیار زیاد، مسیر پنج و شش دارای آسیب پذیری زیاد و مسیرهای یک، دو، سه، چهار و هفت تا حدودی آسیب پذیر هستند. مسیر اول نیز بیشترین سازمانهای متولی بحران را در خود دارد که به هنگام بحران از میزان کارایی مفید آنها کاسته می شود. در ضمن از میان کاربریهای ده گانه آسیب پذیر برداشت شده در مطالعات میدانی این پژوهش؛ مراکز تجاری در درجه ی اول و بانکها موسسات مالی در درجه ی دوم آسیب پذیری هستند که به هنگام وقوع بحران باید از آنها مراقبتهای ویژه ای به عمل بیاید. به جای مسیرهای اول، ششم و هشتم مسیرهای جدیدی پیشنهاد گردیده است و در سایر مسیرها نیز با بهره گیری از مدل swot راهبردهای مدیریتی پیشنهاد شده است تا از میزان آسیب پذیری کاربریها به هنگام وقوع بحران کاسته شود.